اقدامات فوری در زمان تشنج کودکان و نوزادان

[taha]

تشنج ناشی از تب معمولا در کودکان 1 تا 5 سال رخ می‌دهد، هر چند گاهی این نوع تشنج قبل از یک سالگی یا بعد از پنج سالگی هم دیده می‌شود. در برخی خانواده‌ها تشنج بسیار شایع‌تر بوده که به علت زمینه ژنتیکی است

تشنج در کودکان

تشنج، تغییر ناگهانی فعالیت حرکتی در فرد است که ناشی از اختلال در فعالیت الکتریکی مغز بوده و در کودکان نیز شایع است. یکی از شایع ترین انواع تشنج در کودکان تشنج ناشی از تب است که البته معمولا سرنوشت خوبی دارد، اما گاهی نیز به علت یک بیماری خطرناک مانند مننژیت (التهاب و عفونت پرده‌های مغزی) ایجاد می‌شود.
اغلب تشنج های ناشی از تب اثرات طولانی مدتی بر جای نمی گذارند. تشنج های ساده صدمه ای به مغز وارد نمی کنند و باعث عقب ماندگی ذهنی یا ناتوانی های یادگیری نمی شوند و بدان معنا نیستد که کودک اختلالات زمینه ای جدی تری پیدا خواهد کرد. تشنج های ناشی از تب نشان از اپی لیسی ندارند، یعنی تمایل به به بروز تشنج های عود کننده که در اثر سیگنال های غیر طبیعی الکتریکی در مغز ایجاد شده باشند، اما باید مراقب بود و جلوی تشنج را گرفت و در پیشگیری از آن کوشا بود.

شکل تشنج در نوزادان

تشنج در نوزادان علایم متفاوتی دارد ممکن است به صورت حرکات شدید اندام ها، پرش های عضلانی تکراری، لرزش پلک ها، سفت شدن اندام ها، حرکات شبیه مکیدن یا جویدن در دهان، گریه غیر طبیعی یا حرکات غیر طبیعی چشم ها دیده شود در بعضی نوزادان تنها علامت تشنج توقف تنفس به مدت بیش از 20 ثانیه و کبود شدن نوزاد است.
معمولا تشنج در اولین ساعات بروز تب پدیدار شده و گاهی حتی والدین متوجه تب کودک نمی گردند و پس از وقوع تشنج متوجه تب در نزد کودک می شوند. تشنج به صورت از دست رفتن ناگهانی هوشیاری ، قفل شدن فک، سیاه شدن دور لب، سفت شدن تمام بدن و به دنبال آن حرکاتی شبیه دست و پا زدن بروز می کند.
حمله تشنج معمولا کوتاه مدت بوده و در عرض 2-1 دقیقه برطرف می شود. و به ندرت ممکن است حرکات تشنجی در یک طرف بدن و یا فقط در چشم‌ها باشد که در این موارد علامت خطرناکی است و نیاز به بررسی بیشتری دارد . هر چه تشنج در سنین پایین تر بروز کند احتمال تکرار آن بیشتر است .

تشنج های ناشی از تب عود کننده

شایع ترین عارضه تشنج ها این است که، این نوع تشنج ها عود کنند و در صورتی خطر عود آنها بالاست که:
- نخستین تشنج کودک در اثر تب کم ایجاد شود.
- فاصله زمانی میان آغاز تب و بروز تشنج کوتاه باشد.
- یکی از بستگان درجه اول کودک سابقه تب و تشنج را داشته باشد.
- سن کودک در زمان نخستین تشنج ناشی از تب کمتر از 15 ماه باشد.

اقدامات لازم در هنگام تشنج

- به هیچ وجه استرس نداشته باشید.
- کودک را نگاه ندارید، اما وی را روی سطح ایمنی مانند زمین قرار دهید.
- لباس های او را آزاد کنید.
- کودک را در پهلو بخوابانید بازوی وی را زیر سرش قرار دهید. به این ترتیب، اگر کودک استفراغ کرده باشد، مواد استفراغی وارد ریه وی نخواهد شد.
- اولین قدم پس از بروز تشنج ناشی از تب یافتن علت ایجاد کننده تب در کودک است می یابد او را سریعا به اورژانس برسانید.
- اگر در زمان آغاز تشنج، چیزی در دهان کودک قرار دارد، آن را خارج کنید تا از شوک پیشگیری شود.
در صورتی که قبلا پزشک برای کودک‌تان دارویی به منظور استفاده در هنگام تشنج (البته فقط به صورت مقعدی) تجویز كرده، آن را با آرامش به کار ببرید.
نیازی نیست دندان‌های کودک را از هم باز کنید، فقط مطمئن شوید زبان کودک تحت فشار نباشد.
بعضی از والدین هنگام تشنج کودک به خصوص در همراه بودن با تب سعی می‌کنند او را پاشویه کنند و یا زیر آب سرد بگیرند. به یاد داشته باشید هیچ کدام از این روش‌ها موثر نیستند.
بعد از توقف تشنج اگر کودک‌تان تب داشته باشد، می‌توانید از شیاف استامینوفن استفاده کنید.
از آنجا که تشنج ناشی از تب گاهی ناشی از علل مهم و خطرناک است و همچنین به دلیل این‌که بعضی از علل تشنج‌های بدون تب مثل کمبود قند و کلسیم نیاز به درمان اختصاصی دارد، بلافاصله پس از بروز تشنج به اورژانس زنگ بزنید و یا کودک را سریعا به نزدیک‌ترین بیمارستان برسانید.

پیشگیری از تکرار تشنج

- پس از ترخیص از بیمارستان اگر دارویی برای کودک‌تان تجویز شده است، به منظور پیشگیری از تکرار تشنج آن را همیشه و به موقع به کودک تان بدهید.
- فراموش نکنید داروی کودک را در مهمانی یا مسافرت به همراه داشته باشید.
- اگر کودک دچار تشنج همراه با تب بوده، در سایر موارد تب (به هر علتی) درمان اولیه شما باید کاهش تب با استفاده از تب برهایی مانند استامینوفن و یا در صورتی نیاز بروفن باشد این دارو را قبلا با پزشک چک کنید.
- فراموش نکنید در مواقع تب با تشنج در مورد استفاده از داروهای خاص مانند دیازپام به صورت خوراکی یا مقعدی قبل از ترخیص، از پزشک کودک تان یک دستورالعمل بگیرید و مطمئن شوید روش استفاده از آن را به خوبی فرا گرفته اید.
- استفاده از پاشویه با آب ولرم نیز مفید است.





منبع: ماهنامه کودک ، شماره 124