اسرار نماز

[taha]

نماز موجب یاد خدا و سبب توجه به مقام ربوبی می‌شود و اثر طبیعی چنین توجهی این است که در انسان زمینه اطاعت و ترک گناه پدید می‌آید. نماز حقیقی و کامل عامل بازدارنده از گناه و معصیت است. نماز بهترین تجلی عبادت خداست، وسیله‌ای که می‌تواند بندگی خدا را تجلی بخشد که غایت آفرینش آدمی است. هیچ یک از اعمال عبادی به اندازه نماز از چنین ظرفیتی برخوردار نیست. نماز عبادتی جامع است که می‌تواند تمام وجود انسان را اعم از جهات بدنی و ظاهری و جهات ذهنی و قلبی و باطنی در خدمت خدا قرار دهد و به این سبب است که پس از معرفت خدا،بهترین عمل دانسته شده است. اگر به قرآن تنها کتاب آسمانی معتبر که از تحریف دور مانده است نظری بیفکنیم، خواهیم دید که به هیچ عملی همانند نماز اهمیت نداده است.

بر اساس آیات قرآن این عمل در شرایع پیشین نیز واجب بوده و همه پیامبران برآن تاکید کرده اند. قرآن در آیه‌ای از قول حضرت ابراهیم(ع) چنین می‌فرماید: ربنا انی اسکنت من ذریتی بواد غیر ذی زرع عند بیتک المحرم ربنا لیقیموا الصلاه؛ پروردگارا! من یکی از فرزندانم را در دره‌ای بی کشت، نزد خانه محترم تو سکونت دادم، پروردگارا تا نماز را به پادارند. این آیه نشان می‌دهد که در دوران حضرت ابراهیم(ع)، نماز یک وظیفه بوده و هدف از ساختن کعبه نیز همین بوده است.

در نخستین وحی بر حضرت موسی(ع) از نماز در آیات ۱۳ و ۱۴ سوره طه یاد شده است. همچنین از سفارش‌های حضرت لقمان به فرزندش نماز بود.به پیامبر گرامی اسلام نیز در آیه ۴۵ سوره عنکبوت این گونه خطاب شده است؛ آنچه را از کتاب به سوی تو وحی شده است بخوان و نماز را بر پادار،که نماز از کار زشت و ناپسند باز می‌دارد و قطعا یاد خدا بالاتر است.روایات اسلامی نیز بر نماز تاکید کرده اند.امام باقر(ع) می‌فرماید: نماز ستون دین است. عمود به معنای بر پادارنده خیمه است و میان آن قرارمی گیرد.اگر عمود را بردارند،خیمه دیگر بر پا نیست و بر زمین خواهد افتاد. در روایات می‌خوانیم که نخستین سوال از بندگان در قیامت درباره نماز است. اگر نمازمقبول افتد، سایر اعمال نیز مقبول است و اگر نمازقبول نشود،سایر اعمال نیز پذیرفته نخواهد شد.


● تجلی یاد خدا


قرآن یکی از اسرار نماز را یاد خدا می‌داند و آیه ۱۴ سوره طه می‌فرماید؛اقم الصلاه لذکری؛ به یاد من نماز را بر پادار. این آیه دلالت دارد که نماز ذکر است. در این باره می‌توان گفت که نماز ذکر واجب است و تکرار آن در پنج نوبت همواره یاد خدا را در دل زنده و روبه کمال و تکامل نگاه می‌دارد. جای بحث نیست که یاد خدا آرامش دهنده دل‌ها و زنده کننده و عامل تکامل بسیاری از فضایل و همچنین بسط عدالت و گسترش حق و حقیقت و اجتناب از تجاوز به حقوق فرد و اجتماع است. آیین اسلام پیوسته خواهان سعادت بشر و جامعه انسانی است. از این رو، مومن موظف است هرشبانه روز پنج بار با تشریفات خاصی نماز بگذارد و در این ساعات، پنج باربه یاد خدا بیفتد. اوقاتی که برای این عمل معنوی انتخاب شده‌اند از هر نظر مهم و موثرند. این ساعات که به نماز اختصاص داده شده‌اند می‌توانند عامل بازدارنده انسان از غفلت و بی‌خبری و دنیاطلبی باشند.


● تجلی وحدت


نماز در اوقات معین، نموداری از وحدت و یگانگی امت بزرگ اسلامی است. همه مسلمانان در اوقاتی خاص روبه قبله ایستاده، با تشریفاتی خداوند جهان را می‌پرستند. این خود تجلی بزرگی از اتحاد و یگانگی است که مسلمانان را با ریسمان عبادت و ارتباط با خدا،به هم پیوسته و متحد می‌کند.


● عامل رفع فاصله طبقاتی


نماز، عامل برانداختن فاصله‌های طبقاتی است که در جامعه مادی گرا پدید می‌آید. هنگامی که مسلمانان به نماز می‌ایستند کم ترین اختلافی میان صاحب منصبان و مردم عادی و غنی و فقیر نیست. همه طبقات، موظفند این فریضه را در ساعاتی خاص ادا کنند و چون نماز به جماعت برگزار می‌شود، جلوه‌ای روشن‌تر به خود می‌گیرد و سیمای مساوات و برابری از صفوف به هم فشرده نمازگزاران هویدا می‌گردد. مردم از هرصنف و طبقه‌ای بدون تبعیض کنار هم می‌ایستند تا ندای معبودیت و بندگی را با تمام وجود سر دهند. کسانی که ادب بندگی خدا را همصدا ارج می‌نهند،با تمام وجود احساس می‌کنند که مقام و ثروت و سلامت و استعدادهای برجسته موهبت خداست که برای آزمایش بندگی به آنها سپرده است.


● مایه پرهیزگاری


اینکه نماز انسان را از گناه باز می‌دارد،به این معنا نیست که نماز علت تام و کافی دوری از گناه است، بلکه مقصود، اثری است که نماز می‌تواند در روح و روان ما بگذارد. به تعبیری نماز تمرین دوری از گناه و تقویت روح ایمان و توجه به خداست. این توجه به درجاتی دارد و برای کسانی که از ارتکاب گناهان، پروایی ندارند یاد خدا تنها زمینه پرهیزگاری است نه علت تامه. به عبارت دیگر،مقصود قرآن از اینکه نماز مایه دوری از گناه است، این نیست که هر نمازگزاری در برابر همه گناهان معصوم است، بلکه مقصود این است که نماز موجب یاد خدا و سبب توجه به مقام ربوبی می‌شود و اثر طبیعی چنین توجهی این است که در انسان زمینه اطاعت و ترک گناه پدید می‌آید. نماز حقیقی و کامل عامل بازدارنده از گناه و معصیت است. در نتیجه می‌توان گفت که نماز، حس اطاعت و تبعیت از کمال مطلق را نیرومند می‌کند و کسی که در پنج وقت خاص به نماز می‌ایستد و می‌کوشد تا در اول و قت نماز بگذارد معمولادر دیگر کارها نیز از نظم دقیق پیروی می‌کند.