ماء معین و قطب

[فرنوش]

نویسنده: رسول عربان






برخی بزرگان، «ماء معین» (1) را از القاب حضرت مهدی (علیه السلام) شمرده‌اند.
به هر سو که نظر افکنیم و نشانه‌ای از حیات و زندگانی بیابیم، آب، اساس و پایه‌ی آن است.
اگر انسان زنده است و حرکت می‌کند، اگر گیاهی می‌روید و طراواتی دارد و هر جنبنده هر کجا بخزد به یمن و برکت آب است که خدای بخشنده ارزانی داشته، اما با این همه سود بسیار و این همه زیبایی‌هایی که آب می‌آفریند، ارزش و جایگاه واقعی آن برای اغلب مردم پوشیده و پنهان است. آن زمان که آسمان بخل ورزد و نزول این خیر فراگیر و پرفایده از آسمان باز ماند و جوشش آن از اعماق خاک باز ایستد، طبیعت بوی مرگ و خشکی به خود می‌گیرد و چرخه‌ی حیات به کندی گراید یا از حرکت باز ایستد و در این هنگامه، انسان به خویشتن آید و نقش آب در زندگی جلوه گر شود، این سرمایه و شالوده‌ی حیات، جایگاه از دست رفته خود را در طبیعت باز یابد.
چهارده نور منزه و پاک، نبی اکرم، امیرالمؤمنین علی، فاطمه‌ی زهرا و فرزندان معصوم ایشان (علیهم السلام) منبع و اساس حیات و زندگانی‌اند. آنان اقیانوس بی کران علوم و معارف الهی‌اند که در بستر جامعه به آرامی به حرکت درآیند، پاک و زلال، باوقار و آرام، با منظره‌ای زیبا و دل نشین که همه از آنها بهره گیرند. هر کجا قدم گذارند، حیات و سرسبزی به ارمغان آورند و استعدادهای نهفته و مرده را از درون جامعه و اعماق دل‌ها شکسته و بارور کنند، همان گونه که در برخی روایات، امامان معصوم (علیهم السلام) به آب، مانند گشته‌اند و «ماء»- آب- در آیات را به آنان تأویل نموده‌اند.
امام باقر (علیه السلام) در تفسیر آیه‌ی شریف (وَینَزِّلُ عَلَیكُمْ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لِیطَهِّرَكُمْ بِهِ) (2) فرمود:
منظور از «ماء»، امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) است. (3)
امام رضا (علیه السلام) در پاره‌ای از روایتی، امام را این طور توصیف کرد:
«الامام، الماء العذب، علی الظمآء» (4)؛
امام آب شیرین و گوارایی برای تشنه است.
امام باقر (علیه السلام) در تفسیر (عَینًا یشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ) (5) فرمود:
مقصود چشمه‌ای است که در سرای نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌جوشد و در سرای تمام انبیا و مؤمنین جاری می‌شود. (6)
حضرت بقیه الله، امام زمان (علیه السلام) چونان آب، اساس پیدایش زندگانی و سبب نظام پدیده‌ها است؛ بلکه هستی آب و هر چیز دیگر نیز از آن او است و در پرتو آن وجود فرخنده و پربرکت، هستی جوهره و رنگ حیات و زندگی به خود گیرد؛ بدین سبب تمام آفریدگان بود و نبود و آرامش خویشتن را مدیون و وام‌دار آن وجود خجسته‌اند. آن حضرت اقیانوس پهناور معرفت و دانش خداوندگار است که هرگز مکدر و آلوده نگردد، صاف و بی آلایش، پاک پاک، روشن روشن. مهدی (علیه السلام) ذخیره‌ی خدای سبحان است و در هر دلی و جامعه‌ای راه یابد، احیا و شکوفا گردد، نردبان تکامل و رشد را بپیماید و به سر منزل مقصود و مقصد وارد آید. اما با این همه لطف و بخشش فراوان، اغلب آدمیان از او در غفلت‌اند و به این سو و آن سو مستانه و متحیرانه می‌دوند، چه زیبا فرمود امام صادق (علیه السلام):
مردم از آبی اندک و گذرا که نه منبعی دارد و نه اصلی می‌نوشند، اما به نهر بزرگ و باشوکت [که آبش همیشه لبریز است و روان] توجهی نمی‌کنند [آبی نگیرند و بهره‌ای نبرند]، سؤال کردند: منظور از نهر بزرگ چیست؟ حضرت در پاسخ فرمود: رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)، و علم و دانشی که ایزد متعال به او بخشش نمود. پروردگار بخشایش‌گر، تمام سنت‌های انبیای سلف را به آن حضرت عطا کرده است. پرسیدند: آن سنت‌ها چیست؟ در جواب فرمود: دانش تمام انبیا، و رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) تمام آن علوم و معارف را نزد امیرالمؤمنین، علی (علیه السلام) سپرد [و علی (علیه السلام) به امام پس از خود انتقال داد تا آن علوم و معارف در سینه‌ی مبارک حضرت مهدی (علیه السلام) جا گرفت.] (7)
قرآن کریم به مردم هشدار داده که اگر امام و پیشوایان دین مورد کم لطفی و بی مهری قرار گیرند، سرانجامی جز ناکامی نخواهند داشت و امام این اصل و اساس خلقت، از دیدگان غایب و مستور گردد. علی بن جعفر از برادر بزرگوارش، امام موسی بن جعفر (علیه السلام) از تأویل آیه‌ی شریف (إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرًا فَمَنْ یأْتِیكُمْ بِمَاءٍ مَعِینٍ) (8) سؤال کرد، امام (علیه السلام) فرمود:
منظور این است که اگر امام شما از دیدگانتان غایب گشت چه می‌کنید؟ (9).
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در ضمن گفتاری به عمار فرمود:
پیشوایان راستین پس از من از صلب و نسل علی (علیه السلام) هستند و آنان امامان رهنمایند و مهدی (علیه السلام) از آنهاست. عمار گفت: ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) پدر و مادرم فدایت باد! این مهدی کیست؟ فرمود: ای عمار! خدای تبارک و تعالی با من پیمان بسته که از نسل حسین (علیه السلام) نه امام پدید آورد که نهمین آنان از دیدگان غایب است و این است [معنای] گفتار خدا که می‌فرماید: «إن أصبح مائکم» ای عمار بدان که غیبت او [سالیان سال] به درازا کشد تا مردم دو دسته گردند؛ برخی بر امامت او ثابت قدم مانند و گروهی روی گردانند و در آخر الزمان ظهور کند و تمام خاوران را از عدل و داد آکنده سازد. (10)
بار الها! به درگاهت شکایت می‌آوریم از فقدان نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، غیبت امام زمان (علیه السلام)، سختی و فتنه‌های آخر الزمان، از دشمنان بسیار و شیعیان اندک، بار الها! غم و اندوهمان را با ظهور حضرت بزدا، آمین یا رب العالمین.
پی‌نوشت‌ها:
1- نجم ثاقب، باب2، ص 108، لقب شماره‌ی 143؛ العبقری الحسان، ج1، باب بیان اسامی و القاب، ص 28.
2- انفال، آیه‌ی 11: «و آبی از آسمان برایتان فرستاد تا شما را با آن پاک کند.»
3- بحارالأنوار، ج36، ص 176، تاریخ امیرالمؤمنین (علیه السلام)، باب 38، فی سائر الآیات النازلة فی شأنه (علیه السلام)، ح176.
4- کافی، ج1، ص199، کتاب الحجة، باب نادر، جامع فی فضل الامام و صفاته، ح1.
5- انسان، آیه‌ی 6: «چشمه‌ای که بندگان خاص خدا از آن می‌نوشند.»
6- تفسیر نور الثقلین، ج5، ص 477.
7- بحارالأنوار، ج26، ص 166، کتاب الإمامة، باب 12، ان عندهم جمیع علوم الملائکه و الأنبیاء، ح12.
8- ملک، آیه‌ی30: «اگر آب‌های شما در زمین فرو رود، چه کسی می‌تواند آب جاری و گوارا در دسترس شما قرار دهد.»
9- بحارالأنوار، ج24، ص 100، کتاب الإمامة، باب 37، أنهم (علیه السلام) الماء المعین و البئر المعطلة، ح2.
10- همان، ج33، ص18، تاریخ امیرالمؤمنین (علیه السلام)، باب13، شهادة عمار، ح276.
منبع مقاله :
عربان، رسول؛ (1386)، ترسیم آفتاب، قم: نشر خُلُق، چاپ دوم





نویسنده: رسول عربان






حضرت مهدی (علیه السلام)، نقطه‌ی پرگار آفرینش
خدای ابدی و ازلی، اساس آفرینش خود را با نور رسولش (صلی الله علیه و آله و سلم) پایه‌گذاری کرد و پس از آن، نور امیرالمؤمنین، علی (علیه السلام) و خاندان سرافرازش (علیهم السلام) را آفرید و بدین صورت سلسله‌ی آفریدگان، از آن چهارده نور پیراسته پدیدار گشت. (1)
ایزد یکتا، عرش و کرسی را از پرتو نور آن پاکان پدید آورد. کهکشان‌ها و اختران را از بودِ آنها خلق کرد. فرشتگان و جنیان، حوریان و آدمیان را به میمنت آنها رنگ هستی داد. بهشت و جهنم، آب و خاک را از آن انوار خجسته، نمودار ساخت. حضرت حق، دانش خویش را در قرآن کریم، به صورت گنجی بی پایان نهفت و قرآن را در سینه‌ی بی کران آن پاکان آسمانی (علیهم السلام) سپرد؛ بدین سبب سیلاب علم و دانش پیش اهل بیت (علیهم السلام) است و از سوی آنان به قلب‌های تشنه در سراسر جهان سرازیر می‌گردد. خورشید و ماه از فروغ آنها روشنایی گرفت و گیتی از حیاتشان زنده و شاداب گشت و هر جا حقیقتی به دیده آید، کان وجودش اهل بیت (علیهم السلام) هستند.
حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم):
خدای متعال، من، علی، فاطمه، حسن و حسین (علیهم السلام) را پیش از آدم بیافرید، آن زمانی که نه آسمانی برافراشته و نه زمین پهن گسترده شده بود، نه نوری بود و نه تاریکی، نه خورشید و نه ماه، نه بهشت و نه دوزخ؛ عباس عموی پیامبر پرسید: ‌ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)! آفریدگار سبحان پیدایش شما را چگونه صورت‌گری و ساختاری نمود؟ فرمود: ای عمو! خدای دانا هنگامی که بر آفرینش ما اراده کرد، کلمه‌ای فرمود که از آن نوری پدیدار گشت؛ سپس کلمه دیگری فرمود که از آن روح را آفرید. آن نور و آن روح را در هم آمیخت و من، علی، فاطمه، حسن و حسین (علیهم السلام) را آفرید. ما خدای سبحان را پیش از هر کس، تسبیح و تقدیس می‌گفتیم و از هرگونه عیب و تقصیر پیراسته و منزه می‌داشتیم؛ سپس بنای آفرینش را گذارد. نور مرا شکافت و از آن عرش را آفرید، نور علی (علیه السلام) را شکافت و از آن فرشتگان را خلق کرد، نور دخترم فاطمه را گشود و آسمان و زمین را از آن پدیدار ساخت، نور حسن را باز کرد و از آن خورشید و ماه را صورت‌گری نمود و نور حسین را شکافت و از آن بهشت و حوریان را وجود داد. (2)
امام باقر (علیه السلام):
نخستین چیزی که خداوند خلق نمود، [حضرت] محمد و خاندان ره یافته و رهنما بود. (3)
علی (علیه السلام):
محور سنگ آسیاب بر من می‌چرخد و من در جایگاه خود هستم، وقتی که بروم، مدار آن آسیاب به هم می‌ریزد و نظم سنگ‌های آن به هم می‌خورد [= من نقطه‌ی پرگار و محور جامعه و عالم خلقت‌ام، اگر رخت بربندم و نباشم، جهان فروپاشد و اختران فرو ریزند]. (4)
قطب عالم امکان، حضرت بقیه الله (علیه السلام) نقطه‌ی پرگار خلقت است.
افلاک در چرخش و حرکتی بس دقیق به دور آن نقطه و کانِ نور می‌چرخد. خورشید از فروغ آن حضرت، نور و گرما گیرد و بازتابد. ماه در میان تاریکی‌ها و ظلمت‌ها از جمال مهدی (علیه السلام) بازتابی از نور دارد. ستارگان رهنما به برکت آن حضرت، روشن شوند و راه پیمایان را رهنمون‌گر باشند. زمین که گسترده و آرام است، رام و مسخر آن حضرت گشته و آب، روانی و لطافت خوی شرا مدیون آن سرور است. بدین سبب یکی دیگر از القاب حضرت بقیه الله (علیه السلام) قطب است؛ یعنی نقطه‌ی آغازین خلقت، محور عالم آفرینش، در حدیث پررمز و راز کساء که حضرت فاطمه (علیها السلام) گزارش‌گر و گواه آنچه بین خدای متعال و فرشتگان گذشت، می‌باشد، به چنین حقایقی تصریح گشته.حضرت ولی عصر (علیه السلام) از دودمان آن اصحاب و یاران کساء است، بلکه وجود نورانی و حقیقت تمام چهارده نور پاک (علیهم السلام) آن جا حاضر بودند و شامل دعای خیر نبی اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و فخر ایزد دانا گشتند و آیه‌ی تطهیر در شأن و منزلت همه‌ی آنها نازل گشته است. هنگامی که پنج تن رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)، امام حسن، امام حسین، امیرالمؤمنین علی و حضرت زهرا (علیها السلام) در زیر عبا گرد آمدند، آفریدگار هستی به فرشتگان و ملکوتیان آوا در داد:
یا ملائکتی و سکان سماواتی انی ما خلقت سماءً مبنیة و لا أرضاً مدحیة و لا قمراً منیراً و لا شمساً مضیئة و لا فلکاً یدور و لا بحراً یجری و لا فلکاً یسری الا فی محبة هؤلاء الخمسة الذین هم تحت الکساء (5)؛
ای فرشتگان و ساکنان آسمان‌هایم! به راستی این آسمان را برافراشته نساختم، این زمین را آن طور هموار نگستراندم، این ماه روشن، این خورشیدِ فروزان را نیافریدم، این اخترانِ در چرخش را، آب این دریاها را روان نساختم و این کشتی‌ها را بر دریاها و اقیانوس‌ها در حرکت درنیاوردم جز برای محبت و دوستی‌ام به این پنج تن که در زمین در زیر عبا جا گرفته‌اند.
حضرت بقیه الله (علیه السلام) گرچه نهان و مستور از دیدگان‌اند، اما سراسر گیتی از وجود فرخنده‌اش بهره جسته و همگان و همه چیز، هستی خویش را وام‌دار آن حضرت‌اند.
بدین جهت خدای دانا زمین را بدون حجت و امام نگذارد و اگر در جهان هستی دو نفر بمانند، یکی از آنان امام باشد و گرنه زمین بلرزد، اختران فروریزند و هستی نابود شود.
امام باقر (علیه السلام):
اگر امام از روی زمین رخت بربندد، زمین هم چون دریا متلاطم و مضطرب گردد. (6)
امام صادق (علیه السلام):
اگر در زمین جز دو نفر نمانند، یکی از آن دو امام است و پیشوا. (7)
پی‌نوشت‌ها:
1- نجم ثاقب، ص91، باب2، لقب شماره‌ی 118؛ العبقری الحسان، ج1، باب بیان اسامی و القاب.
2- بحارالأنوار، ج15، ص10، تاریخ نبینا (صلی الله علیه و آله و سلم)، باب1، بدء خلقه و ما یتعلق بذلک، ح11.
3- کافی، ج1، ص 442، کتاب الحجة، باب مولد النبی (صلی الله علیه و آله و سلم)، ح10.
4- بحارالأنوار، ج34، ص96، تاریخ امیرالمؤمنین، باب23، الفتنة التی وقعت فی زمان علی (علیه السلام)، ح942.
5- مفاتیح الجنان و عوالم العلوم، ص638، حدیث کساء.
6- کافی، ج1، ص 253، کتاب الحجة، باب ان الارض لا تخلو من حجة، ح12.
7- همان، ص 254، کتاب الحجة، باب انه لو لم یبق فی الارض الا رجلان لکان احدهما الحجة، ح1.
منبع مقاله :
عربان، رسول؛ (1386)، ترسیم آفتاب، قم: نشر خُلُق، چاپ دوم